Situatie rond 1813
Opstand in Amsterdam en Den Haag
In 1812 overspeelt de oppermachtige Franse Keizer zijn hand. De veldtocht tegen Rusland dat zich aan de zijde van Groot-Brittannië had geschaard, loopt uit op een grote militaire catastrofe. Napoleon wordt in de verdediging gedrongen, en steeds meer landen verklaren Frankrijk de oorlog. Met een nieuw leger probeert de Keizer hen te weerstaan, maar de overmacht is te groot. In oktober 1813 lijdt hij in de ‘Volkerenslag’ bij Leipzig een zware nederlaag en wordt hij uit Duitsland verdreven. De geallieerde mogendheden Rusland, Pruisen, Oostenrijk en Groot-Brittannië komen overeen Frankrijk gezamenlijk te bestrijden en hun oorlogsinspanningen op elkaar af te stemmen. In het kader van de geallieerde opmars naar het westen rukken Russische en Pruisische troepen op in de richting van Nederland. Op 9 november 1813 trekken de kozakken – licht bewapende en daardoor snelle Russische ruiters – als eersten bij Gramsbergen de grens over. Spoedig daarna zwermen zij uit over Overijssel, Drenthe Groningen en Friesland. De nadering van de geallieerde legers maakt de Franse bestuurders en militairen in het westen van Nederland steeds nerveuzer. Zij beginnen het land te verlaten. Na het vertrek van het Franse garnizoen breken op 15 november onlusten uit in Amsterdam. Maar een ijlings uit de aanzienlijke burgerij gevormd voorlopig stadbestuur richt zich voorlopig meer op het herstel van de orde dan op het verdrijven van de laatste Fransen.
Anders gaat het er aan toe in Den Haag. Nadat het keizerlijk gezag de stad op 17 november heeft verlaten, komt het ook daar tot oproer. Maar in tegenstelling tot Amsterdam durft men zich in Den Haag wel tegen de Fransen uit te spreken. Hier maakt Gijsbert Karel van Hogendorp, een voormalige Oranjegezinde regent, onmiddellijk van de gelegenheid gebruik om aan te zetten tot een nationale opstand. Hij doet dit samen met graaf Van Limburg Stirum, die als gouverneur van Den Haag het militaire bewind op zich neemt. Op diezelfde 17de november leest Van Limburg Stirum, met een oranjekokarde getooid, aan de Haagse bevolking de eerder door Van Hogendorp opgestelde proclamatie voor, die begint met de woorden: ‘Oranje Boven! Holland is vrij!’.
Meer informatie: http://www.200jaarkoninkrijk.nl/content/waarom-200-jaar
